14 Ocak 2013'de güncellenmiştir.
İlk yayın tarihi 2 Nisan 2012,
İkinci güncelleme 24 Aralık 2012.
NOT: Zaman zaman bu yazıda güncellemeler yapmaktayım. Gelen sorulara göre bazı hareketleri yeniden tarif etmekte, hataları düzeltmekteyim. Güncellemelerden e-posta ile haberdar edilmek için sayfanın en altındaki "e-posta aboneliği" kutusuna mail adresinizi bırakabilirsiniz
ya da sağ taraftaki FaceBook BEĞEN düğmesine tıklayabilirsiniz.
"İnternette tonlarca çözüm varken bir de ben niye yazayım ki?" demedim ve yazıyorum işte. Burada meraklılarına benim uyguladığım çözümü anlatacağım. Anlatmaya çalışacağım yöntemi ben kendim icat etmedim. Birbirinden farklı onlarca yöntemi deneyerek, literatür tarayarak, arkadaşlarımdan öğrenerek burada bahsedeceğim hareketler serisine ulaştım. Buradaki yöntemin birebir benzerini ben başka bir yerde görmedim ama illaki vardır, eşsiz olduğunu iddia etmiyorum.
Yararlandığım kaynakların en başında Bilim ve Teknik Dergisi'nin Haziran 1982 tarihli baskısında H.Kamil ÖGE'nin yazısı olduğunu belirtmeden geçemeyeceğim.
Gerçi bu yazıda tarif edilen çözümde -çok büyük ihtimalle- baskı hatasından kaynaklı yanlışlar mevcut, hatta öyle ki yazının başlığında dahi yazım hatası var: "RUBİ'KİN KÜPÜ NASIL ÇÖZÜLÜR" yazılmış. Yazıda tarif edilen bazı hareketler de istenileni yapmıyor.
Yine de ben bu yazıdan çok yararlanmıştım. Eksiklerini başka kaynaklardan telafi ederek burada bahsedeceğim hareketler silsilesini oluşturdum. Elbette ki el (ve zihin) alışkanlığı olması, yeni özgün hareketlerin bulunabilmesi için küpü en az binlerce kez bozup yeniden yapmışımdır.
Bazı özel hareketleri daha sonraki bir yazımda anlatmayı düşünüyorum. Burada, her zaman kesin çözüme ulaştıran, en kısa olmasa da en pratik yöntemlerden birisi olduğuna inandığım yöntemi tarif edeceğim. Bu yöntemle bir küpün tam olarak çözülmesi 2 - 3 dakika civarında sürmektedir.
Bu küpün; sabır küpü, sinir küpü, zekâ küpü, renk küpü, Rubikin küpü(Rubic's), sihirli küp (magic box), 3d Puzzle, vb. birçok değişik adı var. Bence "
ezber küpü" çünkü yazıyı okudukça göreceğiniz gibi bir takım seri hareketleri ezberlemek suretiyle küpü çözmek mümkün.
Küpün tarihçesine uzun uzun değinmeyeceğim ama en azından
wikiden şu alıntıya yer vermek gerekir:
"Rubik Küpü, geometri ile ve üç boyutlu şekillerle ilgilenen Macar heykeltıraş ve mimarlık profesörü Erno Rubik tarafından 1974 yılında icat edildi. 1975 yılında HU170062 numaralı Macar patentini alan Rubik, uluslararası patent için başvuruda bulunmadı. İlk deneme üretimi 1977’nin sonlarına doğru yapılan küp, Budapeşte’de oyuncakçılara dağıtıldı."
“Küpü Çözmek” demek, ne demek? İlk olarak bunu açıklayalım; küpü elinize alıp rastgele satırları, sütunları ve yüzeyleri rastgele sayıda çevirdikçe küpü oluşturan parçalar da rastgele olarak yer değiştirirler. “Küpü Çözmek” demek bu parçaları yeniden ilk konumlarına getirmek demektir. Geometriden bildiğimiz üzere bir küpün 6 farklı yüzü vardır. Ezber küpümüzde her yüzey farklı bir renkle renklendirilmiştir. Wikiye göre bizim 3x3x3lük ezber küpümüz
(8! × 38-1) × (12! × 212-1)/2 = 43.252.003.274.489.856.000
farklı konuma sahiptir. Bu sayı (~4.3 × 10 üzeri 19) olarak da yazılabilir ve 43 kentilyon olarak okunur.
Biz düz hesap trilyonlarca olasılık var diyelim. Dolayısıyla küpe şöyle bir bakıp "Hah bu X numaralı dağılım, şunu şuraya ittirip bunu buraya çekince olur" demek pek olası değildir. Dolayısıyla sistematik olarak çözüm yolları uygulamak daha mantıklıdır.
!!! ÇÖZÜME GEÇMEDEN ÖNCE ÖNEMLİ NOT !!!
Yazımı ilk kez yayınladıktan sonra gelen sorulara göre yeniden gözden geçirdim ve güncelledim. En çok yapılan yanlışlara göre anlatımda da sadeleştirmeler yaptım. Çözüme geçmeden önce şu konulara dikkat etmenizi
ÖNEMLE tavsiye ederim:
- Yazıyı mutlaka satır satır ve dikkatlice okuyunuz. Ben bu kısmı biliyorum diyerek sadece göz atıp hızlıca geçmeyiniz. Çünkü satır aralarında verilen küçük bir bilgi ilerideki adımlarda kullanılıyor olabilir.
- Yazının başındaki açıklamaları, tanıtımı mutlaka okuyunuz. Doğrudan çözüme geçmeyiniz.
- Ne kadar iyi, sade, basit bir anlatım da olsa; siz de ne kadar iyi okuyup anlamış da olsanız ilk seferinde çözümü bulacaksınız diye bir şey yok. İlkinde küpü çözseniz dahi bir sonrakinde çözemeyebilirsiniz. Tutarlı bir çözüm için yılmadan, bıkmadan defalarca, onlarca kez daha tekrarlamak gerekir. Çünkü el ve zihin alışıp da koordine olana kadar arada sırada hataların yapılması çok normaldir.
- Bu yazıdaki çözüm kesin çözümdür; demem o ki, anlatılanları satır satır doğru bir şekilde takip edip uygularsanız KESİNLİKLE çözüme ulaşırsınız. Çünkü küpün çözümü tesadüfe bağlı bir şey değildir. Yazıda tarif edildiği gibi sistemli bir şekilde her zaman çözüme ulaşılabilir.
- Parçaların tesadüfi yerleşimine göre, bazı ara adımlara gerek kalmayabilir..
- Ne kadar pratik yapsanız da bazen, çözüm esnasında bir yerde yapacağınız bir hata tüm seriyi bozabilir. Çözüm serisi bozulduysa sonuca ulaşmak zorlaşır. Hatalı gittiğini gördüğünüz yerde bırakın, en son düzgün adıma dönün.
- Hala küpü çözemediyseniz bana kahretmeden önce bir kez daha deneyin. Unutmayın ki ben bu yöntemle zeka/sabır/rubik/sinir küpünü binlerce kez çözdüm. Hala da bilgisayarımın yanında bir küp bulunur ve bir şey beklerken bozup yeniden yaparım.
(Bir şey beklemek deyince aklıma geldi: Eskiden bilgisayarlar yavaş olduğundan bir programın çalışmasını beklerdik, kaynak kodun derlenmesini beklerdik... Şimdi ise en fazla sabit disk formatını bekleriz herhalde ya da bir DVD kayıt işlemini, olmadı bir Blue-RAY filmin internetten inmesini... Ben genelde bir e-posta bekliyor oluyorum...)
Neyse dönelim biz küpe; ben bu yöntemle binlerce kez çözdüm küpü demiştim; sadece ben değil bu yazımı okuyan yüzlerce kişi de, anlatılanları uygulayarak çözüme ulaştı. Sizinki olmuyorsa dikkatli bir şekilde yeniden, sabırla adım adım deneyiniz.
- İnatla ve ısrarla hala olmuyorsa, bence küpün parçaları yerinden çıktı ve siz onları rastgele taktınız. Bu durumda küpü dağıtın, parçalarını çıkartın ve yeniden toparlayın. Daha sonra döndürüp çevirerek küpü bozup yeniden yapmayı deneyin.
- Tarafıma gelen maillerden anladığım kadarıyla en çok "En alt yüzeydeki ikili parçaların yönlerinin kendi eksenleri etrafında döndürülmesi" yani D2 işleminde hatalar yapılmaktadır. Bu güncelleme ile birlikte bu işlemin anlatımını düzelttim, daha kolay anlaşılır hale getirdim. Lütfen dikkatli okuyunuz.
Küp hakkında genelde yanlış bilinenler:
- Genel kanının aksine küpün her parçası tamamen bağımsız olarak hareket etmez. Mesela küpün 6 adet yüzeyini oluşturan 6 rengin ortasındaki tek renkli parçalar her zaman sabittirler ve birbirlerine göre konumları da kesinlikle değişmez. Örneğin kırmızının tam karşısında mavi varsa küpü ne kadar karıştırırsanız karıştırın her zaman böyle kalacaktır. Bu önemli konuyu çözüm esnasında aklımızın bir köşesinde mutlaka tutalım.
- Bir küp, toplam 26 adet parçadan oluşmaktadır: 8 adet üç renkli köşe parçası, 12 adet iki renkli parça ve 6 adet de sabit tek renkli parça vardır. (Aslında tek renkli parçalar yay ve vidalar ile birbirlerine sabitlendiği için tek parça gibi de düşünülebilir).
- Her parçanın renkleri sabittir, değişmez. Fakat parçaların birbirlerine göre olan konumları değişebilir (tek renkliler hariç) Yani bir köşe parçası eğer mavi-yeşil-turuncu ise küpte her zaman böyle bir köşe parçası var olacaktır, bu renkler ve birbirlerine göre olan konumları değişemez.
- Küpün çözümü renk renk yapılamaz. Yani önce mavileri yapayım sonra kırmızıları sonra da beyazları yaparım diye bir yöntem olamaz. Belirli sistematik hareketlerle hepsi bir anda çözülür ya da çözüme bizim anlatacağımız yöntemdeki gibi satır satır ulaşılır.
--- * --- ** --- *** --- **--- * ---
Çözüme geçmeden önce anlatımda kullandığım işaretleri açıklayayım:
1a : Bize bakan yüzey 1 tur SAĞA döndürülecek
1b: Bize bakan yüzey 1 tur SOLA döndürülecek
1c: Bize bakan yüzey 2 tur SAĞA döndürülecek
2a: Bize bakan yüzey 2 tur SAĞA döndürülecek
2b: Bize bakan yüzey 2 tur SOLA döndürülecek
Hemen anlaşılabileceği gibi bir hareketi aynı yönde 2 defa tekrar etmek
aynı hareketi ters yönde 2 defa tekrarlamak ile aynı olacaktır.
3a: En alttaki satır 1 tur SOLA döndürülecek
3b: En soldaki sütun 1 tur YUKARI döndürülecek
3c: En soldaki sütun 1 tur AŞAĞI döndürülecek
!!! DİKKAT DİKKAT !!!
Bize bakması gereken yüzey, yukarıdaki gibi X işareti ile belirtilmiştir.
Hareketlerimizi yaparken bu işaretli yüzey
HER ZAMAN
bize doğru bakmalıdır.
Konum ve Yön/Renk kavramı:
Anlatımda kullandığım
konum kavramı ile bir parçanın bulunduğu satır ve sütunu,
Yön/renk kavramı ile de parçanın doğru konumda olmasına karşın yanlış yöne bakıyor olmasını ifade ediyorum.
Kaynaklar:
- Bilim ve Teknik Dergisi, Haziran-1982,
- Google Abi,
- Eş-dost, hısım-akraba,
- Küplerin yanında verilen çözüm kitapçıkları.
